Transparantie over salaris?

Je opent de doos van Pandora

Stel je voor: een lijst in de keuken van het kantoor met daarop alle salarissen van je collega’s. “De mensen die het meest verdienen, zullen dat volkomen terecht vinden, de rest wordt opstandig”, zegt organisatiepsycholoog Kilian Wawoe.

Als het aan Lilianne Ploumen (PvdA) ligt, komt er binnenkort meer transparantie over wat we verdienen, want we hebben in Nederland een loonkloof van 8 procent tussen mannen en vrouwen, in het nadeel van vrouwen. Dus ligt er sinds een paar weken een wetsvoorstel: de wet gelijke beloning voor mannen en vrouwen.

De initiatiefnemers Ploumen, Nevin Özütok (GroenLinks), Jasper van Dijk (SP) en Corrie van Brenk (50PLUS), willen die ongelijke beloning onmogelijk maken. Organisaties met meer dan vijftig werknemers worden verplicht aan te tonen dat er sprake is van gelijk loon voor gelijk werk.

Als er sprake is van ongelijke beloning, dan krijgt de werkgever de kans de situatie te verbeteren. Er volgen boetes als dat niet gebeurt, en de Inspectie SZW wordt de toezichthoudende instantie.

Totale openheid werkt fantastisch

Door als bedrijf openheid van salaris te geven, weet iedereen in het bedrijf precies wie wat verdient. Fantastisch, roept de Amerikaanse organisatie-expert David Burkus in een populaire TEDTalk.

“We hebben een privacywet, dus salaristransparantie mag helemaal niet”

“We vertellen het liefst aan niemand wat we verdienen, want we denken dat het ruzie veroorzaakt, ontslag, boosheid.” Burkus deed zijn research en merkte dat bedrijven die experimenteerden met openheid over salarissen juist gelukkigere werknemers én werkgevers kregen.

En voor Nederlanders? Hier hebben we privacywetgeving die het niet toestaat salarisgegevens van het individu vrij te geven, zegt Esther van der Meulen, arbeidsrecht- en privacyrechtsadvocaat bij advocatenkantoor Lexence. Zij verwacht dat het wetsvoorstel maar beperkte toegevoegde waarde zal hebben.

Overheidsingrijpen is niet nodig

“Er wordt voorbijgegaan aan objectieve rechtvaardiging. Het is nog altijd vaak de vrouw die rondom het stichten van een gezin een stap terugdoet in werk. Die achterstand kan terecht gevolgen hebben voor het inkomen, zoals het beschikken over minder ervaring.”

Ook moet er ruimte zijn voor individuele onderhandelingsvrijheid en het kan dat vrouwen hier over het algemeen minder goed in zijn, zegt de advocaat. Dat is geen reden om de overheid te laten ingrijpen, zegt zij. “Als je als man beter kunt onderhandelen dan je vrouwelijke collega betekent dat niet dat je een hoger salaris onterecht verdient.”

Inzage in jouw functiegroep, niet het loonstrookje

Het wetsvoorstel verplicht werknemers aan te tonen dat gelijk loon voor gelijk werk wordt betaald. De positie van werknemers wordt versterkt door hen op verzoek het recht van inzage te geven in het salaris van collega’s in dezelfde of vergelijkbare functies, zo staat in het wetsvoorstel.

Dat betekent niet dat je naar de baas kunt stappen en het loonstrookje van Karin de secretaresse kunt opvragen. Van der Meulen benadrukt dat de wet geen gevolgen zal hebben voor de privacy van individuele werknemers.

“De wet heeft betrekking op organisatieniveau en niet op individuen. Werknemers hoeven dus niet bang te zijn dat hun salaris ineens op een A4’tje in de kantine hangt.”

Van der Meulen: “Zelfs als een werknemer toestemming geeft om het salaris openbaar te maken, is dat niet toegestaan. Tussen werknemers en werkgevers bestaat een gezagsrelatie, en toestemming wordt geacht niet vrij te zijn gegeven.”

“Vooral oudere mannen overschatten hun competentie”

Kilian Wawoe, organisatiepsycholoog

Salaristransparantie?

Zo’n goed idee is dat niet, want we vinden bijna allemaal van onszelf dat we het hardst werken en het meeste zouden moeten verdienen. Dat zegt organisatiepsycholoog Kilian Wawoe. “We hebben als mens de neiging onszelf constant met anderen te vergelijken, en dan ook nog eens met de groep waarin wij zelf zitten.”

Degene die het meest verdient, vindt dat terecht

Bovendien bestaat het Dunning-Krugereffect, legt de psycholoog uit: Mensen overschatten hun eigen kunnen, en daardoor wanen ze zich bovengemiddeld competent. Een kleinere groep, zo’n 20 procent, heeft de neiging zijn eigen kunnen juist te onderschatten.

“De overschatting zien we vaak bij mannen die wat ouder zijn, het onderschatten meer bij jonge mensen en met name vrouwen. Zo krijg je een onmogelijke situatie.”

“Transparantie over salaris? Je opent de Doos van Pandora”

Kilian Wawoe

“Ik begeleid weleens managers, zo’n tien mannen, niet meer zo jong. Zij vinden zichzelf allemaal het beste. Als je bij zo’n groep openheid van salaris zou geven, zou iedereen gaan zeuren, behalve de manager die het meeste verdient. Die zal dat volkomen terecht vinden.”

Transparantie over salarissen betekent het openen van de doos van Pandora, zegt Wawoe. “Uit onderzoek blijkt dat mensen ongelijkheid het allerergst vinden als het zichtbaar is.”

“Een collega met een grote mond die goed kan onderhandelen die op dat lijstje zijn naam bovenaan ziet staan, zal niet eens heel blij zijn. Hij vindt het terecht. Jouw ongelukkige, verongelijkte gevoel om niet bovenaan te staan is vele malen groter dan zijn blijdschap.”

Bron: NU.nl