Belastingdienst haalt nationaliteit versnelt uit systeem

Belastingdienst haalt versnelt de selectie van nationaliteit uit het eigen controlesysteem bij de inkomstenbelasting. Nationaliteit had vorig jaar al verwijderd moeten zijn, maar dit blijkt niet te zijn gebeurd.

Dit melden de staatssecretarissen Vijlbrief (Belastingdienst) en Van Huffelen (Toeslagen) in een brief aan de Tweede Kamer. Ze kwamen erachter dat nationaliteit ondanks eerdere beloften nog steeds werd gebruikt, ook als dit tegen de wet was. Het gaat hierbij om het selecteren van nationaliteiten bij extra controle op de voorlopige aanslag.

Deze selectieregel wordt vanaf vrijdag daarom alsnog halsoverkop verwijderd. Zaterdag moet dit afgerond zijn. Medewerkers van de Belastingdienst mogen deze selectieregel voor extra controle op belastingplichtigen vanaf nu al niet meer gebruiken. Zij krijgen een ‘waarschuwing’ dat zij de zaak niet op basis van deze selectie mogen behandelen.

Bij nationaliteit gaat het hier uitsluitend om de vraag of iemand Nederlander is.

Vooringenomenheid

Uit de brief blijkt verder dat de Belastingdienst zelf geen goed zicht heeft of gegevens over eerste en tweede nationaliteit van belastingplichtigen nog verstopt zitten in de eigen systemen. Centraal is die informatie eerder verwijderd.

Eind vorig jaar is onderzoek gedaan naar ‘lokale’ selectiemodellen bij onderdelen van de dienst. Het gaat daarbij om risicomodellen, selectieregels en ‘queries’ (uitdraaien) op basis van eerste of tweede nationaliteit, en of er hierbij sprake was van ‘vooringenomenheid’ van de fiscus.

Vijlbrief en Van Huffelen hebben nog steeds ‘geen volledig beeld’. Daarom wordt het gebruik van gegevens over nationaliteit onderdeel van een al aangekondigd onderzoek naar het bestaan van geheime zwarte lijsten bij de dienst. Ook de Auditdienst Rijk start een onderzoek naar het gebruik van data door de Belastingdienst en de controle erop. De Tweede Kamer wordt binnenkort vertrouwelijk geïnformeerd over risicomodellen.

‘Institutioneel racisme’

De bewindslieden melden verder dat zij de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) inmiddels hebben geïnformeerd over het selecteren op tweede nationaliteit in de jaren 2012 – 2015, zoals vanochtend onthuld door RTL Nieuws en Trouw. Tot dusver is altijd ontkend dat (tweede) nationaliteit een rol speelde in extra controle en toezicht. De staatssecretarissen herhalen etnisch profileren ten strengste af te wijzen. In de Kamer is zeer kritisch gereageerd op het ‘institutioneel racisme’ van de Belastingdienst.

Bij de AP loopt al een jaar een onderzoek naar de afdeling Toeslagen van de Belastingdienst. In de toeslagenaffaire bleek dat veel gedupeerden een tweede nationaliteit hadden. Toeslagen heeft steeds gezegd dat daarop niet is geselecteerd, maar dat alleen werd gekeken naar de vraag of iemand Nederlander is. In 100 onderzoeken is tweede nationaliteit van mensen wel in beeld gebracht, op basis van oude gegevens die Toeslagen niet had mogen bewaren.

Het is onduidelijk wanneer dit onderzoek is afgerond. Volgende week debatteert de Kamer over de toeslagenaffaire en over het gebruik van nationaliteit door de Belastingdienst.

Bron:RTLZ