Recht op onbereikbaarheid voor personeel geen optie voor werkgevers

Als het aan de PvdA ligt, moeten werknemers het recht krijgen om buiten werktijd onbereikbaar te zijn en hun telefoon en laptop weg te kunnen leggen. Werkgevers zijn niet enthousiast over het plan.

“Zo’n regeltje is de oplossing niet.”

In de toelichting op het initiatiefwetsvoorstel, waar mensen tot afgelopen zondag op konden reageren in een internetconsultatie, betoogt PvdA-Kamerlid en oud-vakbondsbestuurder Gijs van Dijk hoe belangrijk het voor mensen is om ongestoorde vrije tijd te hebben.

Mensen staan altijd  ‘ aan ‘

Het is normaal geworden om buiten werktijd te bellen, appen en mailen met collega’s of de baas, beschrijft hij, maar dat heeft als keerzijde dat de grens tussen werk en privé vervaagt.

Mensen staan hierdoor altijd ‘aan’ en dat zorgt, vooral onder jongeren, voor stress. “Als we nu het gesprek niet starten, is er een kans dat een hele generatie jongeren met veel stressklachten de arbeidsmarkt op komt. Dat is een ongewenste ontwikkeling”, schrijft Van Dijk.

Bij vakbond FNV herkennen ze de ontwikkeling. “We zien dat de werkdruk in bedrijven toeneemt, en dit is daar onderdeel van”, zegt FNV-woordvoerder José Kager. “Je ziet dat de werkdruk toeneemt als er is bezuinigd op de personeelsformatie en als er veel flexwerkers zijn en er steeds tijdelijke mensen moeten worden ingewerkt.”

Afspraken met de baas

Als de wet er komt, moeten werkgevers vastleggen voor hun personeel hoe zij ervoor zorgen dat rusttijd ook echt rusttijd is. Als ze zich daar niet aan houden, kunnen zij een waarschuwing of zelfs een boete krijgen.

Werkgevers zijn niet te spreken over de wet. “Alleen een wettelijk recht op onbereikbaarheid is een te enge benadering van een veel breder probleem en lost dat probleem dus ook niet op”, reageert Mario van Mierlo, secretaris van VNO-NCW.

Werkgevers en werknemers moeten onderling afspraken maken en maatwerk opzetten, vindt de werkgeversorganisatie. “Stress- en burn-outklachten worden niet per definitie alleen door werk veroorzaakt, maar zijn vaak juist het gevolg van een combinatie van factoren. Met maatwerk kun je daarop inspelen.”

Mensen beschermen tegen zichzelf

Erik van de Nadort, mede-eigenaar van communicatiebureau ItsaRep, vindt de wet ook ‘overdreven’. “Ik denk dat het goed is om mensen soms in bescherming te nemen tegen zichzelf.”

“Maar mensen ertoe verplichten om alleen binnen bepaalde uren te werken lijkt me niet de oplossing. Je moet er met elkaar gesprekken over voeren: hoe kunnen we ervoor zorgen dat jij een fijne werkomgeving hebt?”

In zijn bedrijf wordt veel flexibel gewerkt, en dat bespreekt hij al in het eerste sollicitatiegesprek, ‘als één van de belangrijkste dingen’. “In principe werk je bij ons op reguliere kantoortijden. Maar het hoort bij ons werk om soms dingen buiten werktijd te doen, zoals contact met klanten uit de VS. Daar staat wel tegenover dat het bij ons prima is als je overdag naar de kapper wil, of zin hebt om te gaan golfen.”

Van de Nadort is zelf en fervent golfer en gaat ook onder werktijd weleens de baan op.

Verwachtingsmanagement

Van de Nadort denkt dat een deel van de oplossing zit in verwachtingen uitspreken naar elkaar. “De één werkt graag veel op kantoor, en de ander juist niet. Dat spreken we hardop uit naar elkaar. Ik verlang bijvoorbeeld ook niet van mijn mensen dat ze altijd direct reageren op appjes of mailtjes, en dat weten ze.”

Uiteindelijk speelt er een groter probleem, denkt Van de Nadort. “Door die stomme telefoon heb je je werk altijd in je hand, zie je altijd wat er gebeurt. We hebben daardoor de neiging om altijd bezig te zijn. Je kunt je meldingen uitzetten, maar het blijft verleidelijk om toch te klikken. Daar moeten we ons zorgen over maken, dat is een maatschappelijke ontwikkeling die verder gaat dan werk. Af en toe grenzen stellen voor jezelf is goed.”

Dit bedrijf is ‘s avonds niet bereikbaar.

Nog niet zeker of wet er komt

Of de wet er daadwerkelijk komt, is nog onzeker. “Het klinkt misschien sympathiek, maar het gaat wel ver om dit in een wet vast te leggen”, reageert politiek verslaggever Roel Schreinemachers. “De vraag is of er wel een meerderheid voor zal zijn of dat werkgevers en werknemers dit niet beter onderling kunnen regelen.”

Saillant detail: bij de eerste keer dat het plan opdook, in 2017, moest toenmalig PvdA-lijsttrekker Lodewijk Asscher toegeven dat het voor zijn baan als minister onhaalbaar was.